Uşaqlarnızı sevin, onlardan qayğınızı əsirgəməyin.
Müsahibimiz Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi, AYB-nin Aran bölməsinin məsul katibi Səxavət Tağlardır.
Səxavət müəllim, ilk öncə salam! Yay istirahətiniz necə keçir? Maşallah, istirahət olmasına baxmayaraq sosial mediada və digər mətbu orqanlarda Sizi izləyirik.
—Təşəkkür edirəm.Sağ olun.
Məqsədimiz uşaqların yeni dərs ilinə hazırlanması ilə bağlı fikirlərinizi öyrənməkdir. Hesab edirik ki, təklifləriniz, fikirləriniz tədris öncəsi faydalı olar.
— Yeni dərs ilində məktəbə hazırlıq mərhələsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu iş üçün valideynlərin maariflənməsi olduqca vacibdir. Valideynlər nəyi bilməlidirlər? Uşaqlarını məktəbə necə hazırlamalıdırlar? Hazırlıq mərhələsi tədrisə bir ay qalmış başlamalı və bir həftə qalmış yekunlaşmalıdır. Yəni avqustun 15-dən sentyabrın 9-na kimi bir müddəti əhatə etsə daha effektli olar. Üç ay məktəbdən ayrılmış, istədiyi kimi oynamaq, gəzmək, hərəkət etmək vərdişləri qazanmış məktəblilərin birdən-birə rejmə uyğunlaşması, məktəbdaxili qaydalara riayət etməsi, tədris yükü və s. çətinliklər yaradır. Ona görə də hazırlıq mərhələsində uşaqların yenidən məktəblə tanışlığı, tədris başlamamışdan əvvəl məktəbə gəlməsi, dərslik fondundan lazım olan kitabları götürməsi, sinif otaqlarında olmaları, yoldaşları ilə ünsiyyət əsas şərtdir. Məktəbin yeni dərs ilinə hazırlanmasında şagirdlərin iştirakı, onların köməkliyi də bir növ uyğunlaşma ola bilər. İbtidai sinif şagirdlərində (6-10 yaşlılar) məktəb qorxusu olur. Onlar ünsiyyətdən qaçır, utanır, özünə qapanır, valideynləri ilə olmağa üstünlük verirlər. Belə hallarda tənbeh, uşağın yanında müzakirələr, hədə- qorxu yanlışdır. Ona görə də məktəblə tanışlıq, müəllimlərlə ünsiyyət 6-10 yaşlılar üçün xüsusilə zəruridir. Uğurlu təhsil üçün bunun əhəmiyyəti böyükdür.
Tədris ləvazimatlarının, məktəbli formasının, əlavə vəsaitlərin alınması barədə məsləhətiniz?
–Bu dedikləriniz, onların düzgün seçilməsi olduqca vacibdir. Gizli deyil ki, biznes mühiti məktəbə hazırlıq mərhələsində fəallaşır. Keyfiyyətsiz, müasir tələblərə cavab verməyən, hətta uşaqların sağlamlığına ziyan gətirə bilən ləvazimatlar, məktəbli forması, əlavə vəsaitlər və test kitabçaları bazara yol tapır. Bu ərəfədə Azad İstehlakçılar Birliyinin və tanınmış təhsil ekspertlərinin mətbu söhbətləri ilə tanış olmaq, onların tövsiyələrinə riayət etmək olduqca faydalıdır. Ötən dərs ilində III sinifdə oxuyan bir şagirdin müəlliməsi, habelə valideynləri uşağın gözündə qızartı və qaşınma olmasını söyləyirdilər. Uşaq tez-tez üz-gözünü yuyurdu və həkimdə olurdu. Səbəbi nə olsa yaxşıdır?! Xətkeşə vurulmuş parıltılı rəng, zərrəciklər uşağın əlinə, əlindən isə gözünə keçirmiş. Belə parıltılı və keyfiyyətsiz boya məktəbli formasında, şagird çantasında, dərs vəsaitlərində və s. ola bilər. Düzgün seçim aparılması, dövlət nəzarətində olan mağazalardan alınma gərəkdir. Valideyn aldığı hər bir vəsaitin, məktəbli formasının və digər ləvazimatların istehsal ünvanı ilə tanış olmalı, seçim zamanı aldığı hər nə varsa onun övladına uyğunluğunu bilməlidir. Məsələn: Şagird çantası I-IV siniflərdə kiçik, V-IX siniflərdə bir az ondan böyük, boy-buxununa uyğun, X-XI siniflərdə isə portfellərlə əvəzlənə bilər. Şagirdlər üçün məktəbli forması seçərkən onun uyğunluq setrifikatının olub-olmamasını bilmək də vacibdir. Mütəxəsislər hər zaman söyləyirlər ki, məktəbli formasının rəngi çıxmamalı, parçalar hava keçirməli və təbii ki, qiymətləri də münasib olmalıdır. Hər zaman məktəbəhazırlıq mərhələsində bazarda, məktəbli geyimləri və məktəbli ləvazimatları magazalarında bir canlanma müşahidə olunur. Əziz valideynlər, uşaqlarınızın məktəbə hazırlanmasını axrıncı günlərə saxlamayın. İşbazların, dələduzların toruna düşməmək üçün bizum tövsiyə və məsləhətlərimiz faydalı ola bilər.
…Yaxşı olar ki, icra stukturları, hüquq-mühafizə orqanları, aidiyyatı mütəxisislərlə birgə komissiyalar yaratsın, şağirdlərin məktəbəhazırlığı ilə bağlı bazar və magazalara daxil olan hər nə varsa onun uyğunluğunu araşdırıb, eyni zamanda süni qiymətqaldırmaların qarşısını alsınlar. Bir şagirdin məktəbə hazırlanması 140-180 manat pul tutursa, 3-4 və daha cox övladı məktəbə gədən valideynlərin çətinliyi duyulandı.
Səxavət müəllim, bugün təhsilə dövlət qayğısı Sizi qane edirmi, uşaqların məktəbə hazırlığı ilə bağlı hansı təklifləriniz ola bilər?
— Məktəbə və ümumən uşaqların təhsilinə dövlət qayğısı yetərlidir. Deyim ki, bünövrəsi Ulu Öndərimiz H. Əliyev tərəfindən qoyulan mövcud ənənələr H.Əliyev Fondu tərəfindən qorunur və daha da inkişaf etdirilir.Yeni məktəb tikintiləri, tədris avadanlıqlarının yeniləşməsi, İKT-nın məktəbə gətirdiyi yeni ruh və onlarca Dövlət Proqramları buna bir misaldır. Mən söhbətimi uşaqların məktəbə hazırlanması istiqamətində qurmaq istəyirəm. Artıq ölkədə dərsliklər tam hazırdır və Təhsil Nazirliyi onu yerlərə çatdırır. Azərbaycan dünyanlın 3-5 dövlətindən biridir ki, dərsliklər şagirdlərə pulsuz verilir.
Məktəbyaşlıların siyahılarını Ərazi Nümayəndəlikləri ilə birgə dürüstləşdirərkən sağlamlıq imkanı məhdud və yaxud uzun müddət təhsildən kənarda qalmış uşaqlara da rast gəlirik. Onların da təhsilini dövlət öz üzərinə götürür. Sağlamlıq imkanı məhdud uşaqlar “ Evdə fərdi təhsil”ə cəlb olunur, onların valideynləri müəyyən kompensasiya alırlar. Təcrübədə görmüşəm ki, “Evdə fərdi təhsil”ə cəlb etdiyimiz sağlamlıq imkanı məhdud uşaqların sonradan sağlamlığı bərpa olur və adi siniflərdə təhsillərini davam etdirirlər. Təhsildən kənarda qalmış uşaqlar kimlərdir? Onlar niyə təhsildən kənarda qalıblar? Bu məsələ hər zaman bir məktəb rəhbəri kimi məni düşündürür. Vaxtında I sinfə gəlməyən (3 il müddətində) və müvafiq siniflərdə uzun müddət təhsilini yarımçıq qoyub, işəyən və məktəbdənyayınan uşaqlar təhsildən kənarda qalanlardır. Əziz valideynlər, artıq 4-cü ildir ki, Azərbaycanda həmin şagirdlər “Fərdi təhsilin təşkili haqqına Qaydalar”a (TN-nın 29.05. 2014 cü il tarixli, 645 nömrəli sərəncamı ilə) uyğun olaraq təhsillərini davam etdirirlər. Bunlar hamısı uşaqların təhsilinə göstərilən dövlət qayğısıdır.
Uşaqların məktəbə hazırlanması ilə bağlı təklifimi soruşdunuz. Müxtəlif ailələrdən gələn uşaqlarla işləyirik. Çoxuşaqlı ailələr var. Onların 3-4 övladı məktəbə gəlir. Bugün onları məktəbə hazırlamaq üçün hər şagirdə 140- 180 manat pul xərclənməlidir. Belə ailələrin çətinliklərini görürük. Təklifim ondan ibarətdir ki, uşaqların təhsilinə göstərilən çoxsaylı dövlət qayğısından biri də 2 övladdan artıq məktəbə şagird göndərən ailələrə hər uşaq üçün 200 manat birdəfəlik yardım göstərilsin. Bu müəyyən çətinliklərin həllinə kömək olar.
Uşaqların məktəbə hazırlanması ilə bağlı valideynlərə başqa nə demək istərdiniz?
— Uşaqların məktəbə düzgün və vaxtında hazırlanması, evdə onlar üçün normal şəraitin olması uğurlu təhsil üçün ilkin bazadır. Ailələrdə “uşaq otağı”nin olması məsləhətdir. Stol və stul uşağın boyuna uyğun olmalıdır. Masa elə qoyulmalıdır ki, pəncərə sol tərəfdə olsun. Uşaqların masasının üstündə sol tərəfdə lampa qoyulması vacibdir. Ata-ana övladının masa arxasında düzgün oturmasına və ev tapşırıqlarının gündəlik icrasına nəzarət etməlidir. “Uşaq otağı”nda kitab rəfi, siyirtməli yazı masası və onların istifadə edəcəyi bütün vəsaitlər, ləvazimatlar, A4 kağızı, karandaş qutusu və s. səliqə ilə saxlanılmalıdır. Şagird öz iş otağına özü qulluq göstərməklə, əməyə hazırlanır, ailəcanlı böyüyür və estetik cəhətdən kamil böyüyür. Sonda onu demək istəyirəm ki, uşaqların uğurlu təhsilində valideynin- övlad dostluğunun rolu əvəzsizdir. Anlaşıqlı sevgi, dostluq, ailədaxili məhəbbət kamil şəxsiyyətin yetişməsində başlıca amildir. Uşaqlarınızı sevin, onlardan qayğınızı əsirgəməyin. /Millixeber.az/
